خبر

این روزها بحث سکه و مهریه رواج یافته است، گروهی معتقدند که باید مرزی برای تعیین مهریه مشخص کرد و از آن بیشتر را اجازه نداد و در مقابل گروه دیگری استدلال می‌کنند که این یک حق شرعی برای خانم‌ها است و قانونگذار نباید این حق را محدود کند!

فرهنگی که طی سال‌های اخیر در جامعه شکل گرفته، استفاده از سکه به جای پول نقد است که علت آن هم کاهش شدید ارزش پول طی سال‌ها وکم شدن ارزش مهریه می‌باشد. گرچه مهریه با محاسباتی به قیمت روز حساب می‌شود ولی عملاً آن ارزش اولیه را ندارد، لذا خانواده‌ها برای تثبیت ارزش مهریه به سکه روی آورده‌اند تا ارزش پول حفظ شود و گاه بیش‌تر هم بشود. البته اگر اوضاع اقتصادی طبیعی باشد این هدف برآورده خواهد شد ولی در زمان‌های بحران یا عدم ثبات اقتصادی، باز هم تعادل ارزش مادی مهریه به هم می‌خورد و این بار چند برابر قیمت اصلی و اولیه آن بر مرد تحمیل می‌شود که در نتیجه همین وضعیت فعلی پیش می‌آید یعنی زندانی شدن مردانی که توان پرداخت مهریه را به هنگام مطالبه از سوی همسر که البته اغلب در زمان طلاق و جدایی اتفاق می‌افتد، ندارند.

هرچند در این میان مسائل جدیدی نیز به وجود می‌آید از قبیل ازدواج‌هایی که تنها با طمع به جیب زدن مهریه از سوی برخی دختران صورت می‌گیرد و سپس آن‌چنان شوهر را مستاصل می‌کنند که او به فکر طلاق بیفتد و در نتیجه بدون صرف هزینه‌ای از سوی زن، طلاق جاری شود. چشم و همچشمی‌ها و رقابت‌هایی که در مبلغ تعیین شده برای مهریه انجام می‌شود و آن را به مرحله نجومی می‌رساند نیز در این وضعیت بی‌تاثیر نیستند.

مشکلات پدید آمده سبب شده تا راه‌های مختلفی اندیشیده شود، از جمله محاسبه مهریه به قیمت روز، توصیه‌ها به جوانان از سوی سردفتران هنگام عقد برای توجه به عواقب سهل انگاری، برنامه‌های فرهنگی در رسانه‌ها و بالاخره ممنوعیت زندانی کردن مرد به علت عجز از پرداخت مهریه و دستور به محاکم برای تقسیط آن. با این حال این معضل همچنان پایدار مانده است. از سویی مردان به علت ناتوانی از پرداخت مهریه‌هایی که به صورت عرف درآمده به زندان یا پرداخت اقساط طویل‌المدت محکوم می‌شوند که تا سالیان زیاد زندگی‌شان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و از سویی زنان که اغلب نمی‌توانند مهریه خود را که حق شرعی و قانونی‌شان است به سادگی به دست آورند و چه بسا مردانی که با داشتن امکانات مالی کافی با بهانه‌های اعسار و عجز از پرداخت این حق قانونی و شرعی زنان طفره می‌روند و اغلب هم راهی برای تغییر وضعیت و استیفای حق خود نمی‌یابند و مظلوم واقع می‌شوند. واقعیت این است که انتخاب سکه به عنوان مهریه به جای پول نقد، نه تنها مشکلی را در زمینه پرداخت و دریافت مهریه حل نکرده بلکه بر مشکلات افزوده است.

راه حل چیست؟

راه حل بسیار ساده است. تغییر فرهنگ پرداخت مهریه! این نکته همواره مغفول می‌ماند که مهریه هم دینی است همچون همه بدهی‌های دیگر و نباید تصور شود که زنان فقط به هنگام طلاق یا پس از فوت همسر (که چه بسا پس از فوت خودشان روی می‌دهد) می‌توانند آن را دریافت کنند. در حقیقت صورت صحیح مهریه باید به این شکل باشد که همان زمان جاری شدن عقد به زن پرداخت شود. این شیوه بسیاری از مشکلات را از بین می‌برد، زیرا اولاً مردان در حد توان اقتصادی‌شان مهریه قرار می‌دهند و به «وقت گل نی» موکول نمی‌شود که پرداخت و تادیه آن زیر سوال برود. ثانیاً زنان که مهریه‌شان را از همان ابتدا دریافت کرده‌اند، با توان اقتصادی ناشی از آن می‌توانند هر چقدر هم اندک برای هزینه کردن آن شخصاً تصمیم بگیرند و عمل کنند.

شاید یکی از علل تشریع مهریه همین باشد تا عزت نفس زن‌ها هم حفظ شود.

متاسفانه این فرهنگ غلط رایج شده که «مهریه را کی گرفته و کی داده؟» و اگر زنی به هر دلیل مطالبه حق شرعی و قانونی خود را بکند عملی ستیزه‌جویانه تلقی شده و به صفا و آرامش خانواده خلل وارد می‌کند. به همین دلیل هم هست که مردها در زمان عقد و تعیین مهریه به مبلغ هنگفت آن اهمیت لازم را نمی‌دهند و درک صحیحی از آن ندارند. شیوه ساده پرداخت مهریه در زمان عقد که فرهنگ صحیح مهریه است، باید به صورت فرهنگ و عرف جامعه در آید تا از عواقب ناخوشایند برای هر دو زوج جلوگیری به عمل آید و حقوق زوجین به درستی رعایت شود.

ممکن است گفته شود «حالا که مهریه سر عقد پرداخت نمی‌شود مردها توان اقتصادی لازم را برای ازدواج و شروع زندگی مشترک ندارند وای به وقتی که مجبور به پرداخت مهریه در زمان عقد هم باشند» هر چند این ایراد در ظاهر وارد است ولی باید توجه داشت که این فرهنگ‌های غلط است که توان اقتصادی ازدواج را در جامعه کم می‌کند. همان‌طور که خرید طلا و آینه شمعدان و... در حد وسع اقتصادی برای زن به عهده مرد و تهیه جهیزیه و لوازم زندگی باز هم در حد توان و نه روی چشم و همچشمی‌ها به عهده زن و خانواده اوست و خانواده‌ها تلاش می‌کنند به هر قیمت آن را تامین نمایند، مهریه هم می‌تواند جزو همان ضروریات تلقی شود و مورد توجه قرار بگیرد.

شکی نیست که پرداخت مهریه‌هایی که در این سال‌ها تعیین می‌شود، قطعاً از عهده بسیاری از مردان بر نمی‌آید ولی اگر پرداخت مهریه در زمان عقد تبدیل به عرف و فرهنگ بشود، میزان و مبلغ آن به صورتی تعیین می‌شود که فرد از عهده پرداخت آن بر بیاید و مشکلات هم از پیش رو برداشته شود. نه زن‌ها دنبال مهریه‌های کلان باشند که نتیجه عملی آن بعضاً محرومیت از ازدواج است و نه مردها مطالبه مهریه از سوی همسرشان را نامردی و ستیزه‌جویی و... تلقی کنند. در این صورت هر دو از فواید این شیوه بهره‌مند خواهند شد و آمار اختلافات بر اثر مهریه در دادگاه‌ها کاهش خواهد یافت و مهریه که به اقتضای نامش باید عامل مهربانی باشد به عاملی برای نامهربانی تبدیل نشود.

این یک پیشنهاد است که به زعم نگارنده در تصحیح فرهنگ ازدواج نقش موثری دارد. در سایر موارد مربوط به ازدواج از قبیل جهیزیه و... نیز پیشنهاداتی وجود دارد که ان‌شاءالله در زمانی دیگر ارائه می‌شود. طبیعی است در این زمینه هرگونه پیشنهاد سازنده از سوی کارشناسان و خود مردم و البته تصمیم جمعی جامعه به جایگزینی فرهنگ صحیح کمک می‌کند.

منبع: روزنامه جمهوری اسلامی، 27 آبان 1397